پوشش‌حوادث‌راننده‌مقصرحادثه‌دربیمه‌ثالث

 پوشش بیمه حوادث راننده مقصر حادثه در بیمه شخص ثالث

 بیمه شخص ثالث یا بیمه مسئولیت دارندگان وسایط نقلیه موتوری زمینی در واقع یک بیمه مسئولیت است که در این بیمه نامه مسئولیت راننده وسیله نقلیه در برابر خسارت های مالی و جانی وارد به اشخاص ثالث ناشی از حوادث رانندگی بیمه میشود .

خاستگاه و منشاء این مسئولیت  فقه و قانون است اولین قانون بیمه شخص ثالث در کشور مان در سال 1347 تصویب شد وتا سال 1387 حکمرانی میکرد . پس از گذشت 40 سال قانون جدید بیمه شخص ثالث در سال 87 تصویب و با سپری کردن دوره آزمایشی در 29 خرداد 1395 قانون جدید جهت اجرا به شرکت های بیمه ابلاغ گردید .

هر چند هدف قانون گذار در قانون بیمه شخص ثالث حمایت از زیاندیدگان مالی و جانی ناشی از حوادث رانندگی است لیکن شخص راننده مقصر حادثه هم از مزایای این قانون بی بهره نمانده است . در قانون قبلی در صورت وقوع حادثه برای شخص راننده خسارتی به وی یا خانواده ایشان از محل بیمه شخص ثالث پرداخت نمیشد و شخص راننده و خانواده وی جزو استثنائات بیمه شخص ثالث بودند چرا که افراد در برابر خسارت هایی که ناشی از فعل یا ترک فعل برای خودشان حادث میشود مسئولیتی در برابر خودشان ندارند تصور کنید شخصی با مراجعه به دادگاه علیه خودش شکایتی مطرح کند مبنی بر اینکه بدلیل بی احتیاطی در امر رانندگی دچار قطع نخاع گردیده است بدیهی است که این دعوا مسموع نخواهد بود. این موضوع با توجه به تعداد بالای تصادفات جاده ای در کشور و تعداد بالای رانندگان مقصر حادثه که در این تصادفات فوت میکردند و یا دچار ضایعات جسمی میشدند معضلات اجتماعی زیادی را ایجاد کرده بود لذا در قانون جدید برای رفع این مشکل در ماده 3 دارنده وسیله نقلیه مکلف شد که همراه با بیمه شخص ثالث شخص راننده مسبب و مقصر حادثه را نیز حداقل به اندازه دیه یک مرد مسلمان در ماه های عادی بیمه کند و مبنای پرداخت خسارت به راننده مقصر حادثه دیه فوت و یا دیه و ارش جراحت با فرض خسارت وارده به یک مرد مسلمان در ماه غیر حرام باشد . در ادامه همین قانون ، سازمان پزشکی قانونی مکلف شد تا با درخواست راننده مقصر حادثه و یا شرکت بیمه نوع و درصد جراحت وارد شده به راننده مقصر حادثه را تعیین و اعلام نماید . با تکلیفی که در قانون بیمه شخص ثالث برای بیمه مرکزی تعیین شده بود مقدار حق بیمه مربوط به بیمه حوادث راننده و آیین نامه اجرایی این موضوع پس از تصویب در شورای عالی بیمه جهت تصویب در هیات وزیران برای دولت ارسال شد و در تاریخ اول مرداد سال 96 هیات وزیران آیین نامه بیمه حوادث راننده را تصویب و برای اجرا به بیمه مرکزی ابلاغ کرد و بیمه مرکزی هم متعاقبا آیین نامه مذکور را جهت اجرا از تاریخ 23 مرداد 96 به شرکت های بیمه ابلاغ کرد که مهمترین موارد مصوبه هیات وزیران در خصوص بیمه حوادث راننده در بیمه شخص ثالث به شرح زیر میباشد :

1- تعریف راننده مسبب حادثه : فردی است که در اثر وقوع هر یک از حوادث موضوع آیین نامه دچار خسارت بدنی شده و شخص ثالث محسوب نشود

2-بیمه گر مکلف است که همزمان با صدور بیمه شخص ثالث با دریافت حق بیمه مربوطه بیمه نامه حوادث راننده را صادر نماید 

3- میزان تعهد بیمه گر در هر حادثه برای جبران خسارت فوت معادل مبلغ مندرج در بیمه نامه (حداقل به مقدار دیه فوت یک مرد مسلمان در ماه های غیر حرام ) و برای جبران خسارت جرح و یا صدمه بدنی برابر با حاصل ضرب درصد دیه یا ارش تعیین شده در مبلغ مندرج در بیمه نامه است 

4- هزینه معالجه راننده مسبب حادثه نیز بر اساس تعرفه های مصوب هیات وزیران در صورتیکه مشمول قانون دیگری نباشد تحت پوشش بیمه میباشد

5- شرکت بیمه مکلف است خسارت بدنی وارده به شخص راننده مقصر حادثه را بدون لحاظ جنسیت و دین تاسقف بیمه نامه پرداخت کند

6- شرکت بیمه حق ندارد بخش یا تمام خسارت وارده به راننده مقصر حادثه را به بهانه تقصیر یا قصور یا اشتباه بیمه گر یا نماینده وی در تنظیم بیمه نامه پرداخت نکند

7- شرکت بیمه مکلف است پس از تکمیل مدارک و حداکثر ظرف مدت 20 روز خسارت را پرداخت کند و تعلل در این مورد باعث پرداخت جریمه و دیرکرد از طرف شرکت بیمه به اندازه نیم در هزار مبلغ خسارت بابت هر روز است

8- چنانچه شخص راننده در زمان وقوع حادثه خارج از وسیله نقلیه باشد و دچار حادثه گردد شخص ثالث محسوب میشود و حسب مورد خسارت وی از محل بیمه شخص ثالث و یا صندوق تامین خسارت های بدنی پرداخت میگردد

9- خسارت های زیر غیر قابل پرداخت است :

9-1:  اثبات عمد راننده در ایجاد حادثه نزد مراجع قضایی

9-2: رانندگی در حالت مستی یا استعمال مواد مخدر یا روان گردان موثر در وقوع حادثه که به تایید نیروی انتظامی یا پزشکی قانونی یا دادگاه رسیده باشد

9-3:  نداشتن گواهینامه یا عدم تناسب گواهینامه مقصر حادثه 

9-4 :  خسارت وارده به اتومبیل مقصر حادثه

9-5 :  خسارت های مستقیم یا غیر مستقیم ناشی از تشعشعات اتمی و رادیو اکتیو

9-6:   جریمه یا جزای نقدی

9-7 :  اثبات قصد زیان دیده در ایراد صدمه بدنی به خود مانند خودکشی و اسقاط جنین و نظایر آن و نیز اثبات هر نوع خدعه و تبانی نزد مراجع قضایی

رای وحدت رویه در رابطه با عدم پرداخت خسارت به رانندگان مقصر فاقد گواهینامه  :

رأی وحدت‌ رویه شماره ۸۰۶ ـ ۱۳۹۹/۱۱/۱۴ هیأت‌ عمومی دیوان ‌عالی ‌کشور

در موارد مشمول ماده ۱۵ قانون بیمه اجباری خسارات وارد شده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه مصوب ۱۳۹۵/۲/۲۰، گرچه پرداخت خسارت به زیان‌دیده و بازیافت آن از مسبب حادثه، پیش‌بینی شده است، اما با توجه به اینکه هرگاه زیان‌دیده، مسبب حادثه و ورود صدمه به خود باشد، پرداخت خسارت به وی و اقدام به بازپس‌گیری آن، کاری بیهوده و غیرعقلایی است، بنابراین هدف از وضع این ماده حمایت از اشخاص ثالث زیان‌دیده است نه مسبب حادثه و اصولاً در این قانون، برای رانندگان مسبب حادثه واجد شرایط مذکور در بندهای چهارگانه ماده ۱۵ یاد شده، مزایایی لحاظ نشده است و به همین علت، این موارد از شمول ماده ۱۱ همین قانون نیز خروج موضوعی دارد. افزون بر این، شرط دارا بودن گواهینامه رانندگی برای پرداخت خسارت به راننده مسبب حادثه در بند پ ماده ۱۰ آیین‌نامه اجرائی ماده ۳ قانون یادشده پیش‌بینی شده و این آیین‌نامه به موجب تکلیف مقرر در همین ماده به تصویب شورای عالی بیمه به عنوان مرجع تشخیص موارد خارج از تعهد بیمه‌گر مطابق تبصره ۲ ماده ۲۱ این قانون نیز رسیده است. بنا به مراتب، بیمه‌گر مسؤولیتی برای پرداخت خسارت بدنی به راننده مسبب حادثه فاقد گواهینامه رانندگی از محل بیمه‌نامه موضوع ماده ۳ قانون مذکور ندارد و رأی شعبه اول دادگاه تجدیدنظر استان قم که با این نظر انطباق دارد به اکثریت آراء صحیح و قانونی تشخیص داده می‌شود. این رأی طبق ماده ۴۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ با اصلاحات و الحاقات بعدی، در موارد مشابه برای شعب دیوان عالی کشور، دادگاه‌ها و سایر مراجع، اعم از قضایی و غیر آن لازم‌الاتباع است.

هیأت‌ عمومی دیوان‌ عالی‌ کشور